ویترکتومی

عوامل مختلفی هستند که بینایی و سلامت چشم ما را تهدید می کنند؛ به طور معمول چشم پزشکان از روش های مختلفی برای درمان اختلالات بینایی استفاده می کند و هدف آن است که بیماری برطرف و کیفیت بینایی فرد افزایش یابد. شبکیه بافت حساس به نور در قسمت عقب کره چشم است. زجاجیه ماده شفاف و ژله ای است که بخش میانی چشم را پر می کند. در عمل جراحی ویترکتومی، زجاجیه تخلیه شده و چشم پزشک جراح آن را با یک محلول مخصوص جایگزین می کند. از جمله این روش ها عمل جراحی ویترکتومی است.

ویترکتومی چیست؟

«ویترکتومی» نوعی از جراحی چشمی است که برای درمان برخی از اختلالات شبکیه و زجاجیه به کار می‌رود.

زجاجیه ‌برداری یا ویترکتومی یا تخلیه زجاجیه (Vitrectomy) به عمل جراحی برداشتن همه یا بخشی از زجاجیه چشم به منظور از بین بردن کدورت زجاجیه گفته می‌شود.

افرادی که علائم زیر توسط چشم پزشک برای چشم شان تشخیص داده شده کاندید عمل جراحی ویترکتومی هستند:

- رتینوپاتی دیابتی به خصوص اگر خونریزی و کشیدگی بر روی شبکیه وجود داشته باشد.

- برخی از موارد جداشدگی شبکیه

- عفونت بخش های داخلی کره چشم

- جراحت شدید چشم

- چروک شدگی ماکولا (ناحیه مرکزی شبکیه)

- سوراخ ماکولا

- به دنبال بروز برخی اختلالات بعد از جراحی کاتاراکت

مراقبتهای پس از جراحی شبکیه:

محافظت چشم بعد از عمل :

 بعد از عمل جراحی جهت محافظت و جلوگیری از ضربه به چشم، از محافظ پلاستیکی (شیلد)  به مدت 1 تا 2 هفته استفاده کنید. روزها می‌توانید از عینک و شبها از شیلد استفاده نمائید. محافظ پلاستیکی قابل شستشو است، روزانه آنرا شسته، خشک کنید و سپس روی چشم خود بگذارید.

 

توجه: نحوه قرار دادن سر و نحوه استراحت پس از عمل جراحی شبکیه، در موفقیت آمیز بودن نتیجه جراحی بسیار مهم است. وضعیت استراحت با توجه به نوع جداشدگی شبکیه و جزئیات عمل جراحی  می‌باشد و توسط جراح به شما توضیح داده می‌شود.

گاهی بنابر نوع عمل، اصطلاحاً وضعیت خوابیده به شکم توصیه می‌شود که در این حالت فقط باید وضعیت پیشانی و صورت به سمت پایین باشد و لازم نیست حتماً بیمار روی شکم بخوابد.

پس از عمل جراحی به دلیل نوع عمل جراحی و رعایت وضعیت استراحت معمولاً به طور طبیعی پلک‌ها متورم شده و ترشحات چسبناک یا خونابه‌ای از چشم خارج می‌شود.این حالت مخصوصاً روز بعد از عمل جراحی دیده می‌شود و تا یکی دو هفته پس از عمل ادامه می یابد.

مسافرت پس از عمل:

مسافرت با اتومبیل و قطار بلامانع است. مسافرت با هواپیما و رفتن به ارتفاع مانند ( استفاده از آسانسورهای برج های بلند و کوهنوردی ...) معمولاً تا مدتی ممنوع است.

نماز خواندن:

 از روز عمل نماز خواندن با تیمم بلامانع است.اما عمل رکوع و سجده فقط به صورت خم کردن مختصر سر به جلو انجام شود.

 حمام پس از عمل:

زمان حمام کردن را حتما از پزشک خود سئوال کنید اما می‌توانید از همان روز اول پس از عمل تمام بدن به جز سر و صورت را بشویید.توجه : (حتما تا حداقل 5 روز پس از عمل از ورود آب به چشم جلوگیری کنید. )

در صورتی که عمل جراحی شبکیه با عارضه ای همراه نباشد معمولاً توصیه می‌شود که یک هفته بعد از عمل  حمام کنید ولی موقع  شستشوی سر و صورت باید چشم ها را بسته نگه داشته و به هیچ وجه به پلک ها فشار نیاورید. بهتر است تا دو ماه  از شامپو  بچه استفاده کنید.

رژیم غذایی:

 این بیماری و عمل جراحی آن از نظر تغذیه  رژیم خاصی ندارد و چنانچه قبل از عمل رژیم خاصی داشتید (دیابت، فشارخون، زخم معده و...) بعد از عمل هم به همان رژیم ادامه دهید. همچنین به علت مصرف برخی داروها هنگام بیهوشی امکان یبوست پس از عمل جراحی وجود دارد، مصرف فیبر، سبوس  و سبزیجات را در رژیم خود قرار دهید.

 

 میزان فعالیت:

به شرط رعایت  وضعیت سر، برخی از فعالیتهای معمول و سبک را می توانید انجام دهید از قبیل: پیاده روی، مطالعه، تماشای تلویزیون. از فعالیتهای سنگین و خسته کننده مانند ورزش‌هایی چون  شنا،- دو و ایروبیک تا دو ماه، بلندکردن وزنه 5 کیلوگرم یا بیش‌تر تا دو هفته و فعالیت جنسی تا دوهفته بپرهیزید.حتما در مورد ادامه فعالیت ورزشی از پزشک خود نظر خواهی کنید.

 مواد آرایشی :

 از به‌کار بردن مواد آرایشی (سرمه، ریمل، مژه مصنوعی، ، مواد روغنی در اطراف چشم و....) حداقل تا یک ماه خودداری نمایید.

 پیگیری پس از عمل:

در تاریخ های تعیین شده از جانب پزشک معالج جهت معاینه بطور دقیق مراجعه فرمائید.

 به دست آمدن دید معمولاً چند ماه بعد از عمل جراحی طول می‌کشد. منوط به اینکه شبکیه چسبیده باشد و عیب انکساری ایجاد شده نیز اصلاح شده باشد. توجه داشته باشید موفقیت عمل در چسباندن دوباره‌ی شبکیه، حتماً به معنای بهبود دید نیست. بهبود دید علاوه بر چسبیدن مجدد شبکیه به عوامل دیگری نیز بستگی دارد که از مهمترین آن‌ها میزان آسیب وارد شده به سلو‌های بینایی است.

علائم هشدار :

بعد از عمل احتمال جدا شدن مجدد شبکیه وجود دارد. در صورت کاهش دید، سردرد های خیلی شدید ، احساس پوشیده شدن پرده‌ای روی چشم یا تارشدن یک منطقه از میدان دید یا جرقه دیدن  در چشم ، قرمزی، حساسیت، دردشدید ، ترشح چرکی، ورم  چشمها و پلک ها ، سوزش شدید چشمها بلافاصله به چشم‌پزشک مراجعه کنید.

  داروهای پس از عمل:

پس از عمل ، علاوه بر قطره ها ممکن است  داروهای ضدالتهابی خوراکی تجویز ‌شود که مدت مصرف آن بر اساس تشخیص جراح از چند روز تا چند هفته متغیر است.  استفاده از این داروها جهت کاهش التهاب و تسریع بهبودی بیماری است. حتما به توصیه های پزشک در این زمینه دقت کنید.

 قطره های چشمی:

 مصرف قطره های چشمی معمولاًحداکثر 1 تا 2 ماه پس از عمل لازم است. از قطع یا مصرف خودسرانه داروها جداً خودداری نمائید.گاهی لازم است داروهای بعد از عمل به مدت طولانی‌تر استفاده شود.

سعی کنید قطره ها را در زمان تعیین شده توسط پزشک استفاده نمائید. در فواصل خواب (6-5 ساعت) لازم نیست برای چکاندن قطره از خواب بیدار شوید ولی بهتر است این مسئله را  از  پزشک خود سئوال کنید.

سعی نمایید قطره باز شده را در حرارت عادی(30-25 درجه سانتیگراد) نگه داری نموده و حداکثر تا 3 هفته پس از باز نمودن درپوش از آن استفاده کنید. از یخ زدگی قطره یا گرمای شدید قرارگرفتن آن جلوگیری شود.

  نحوه صحیح استفاده از قطره های چشمی :

- ابتدا دستهای خود را با آب و صابون بخوبی بشویید، سر خود را کمی به عقب خم کنید، پلک تحتانی خود را با انگشت اشاره پایین بکشید تا حفره کوچکی ایجاد شود سپس در حفره ایجاد شده یک قطره بچکانید.

- بعد از چکاندن قطره چشمتان را به مدت دو تا سه دقیقه به آرامی بسته نگه دارید. این کار باعث جذب بهتر دارو و کاهش عوارض آن می‌شود.( بر خلاف عقیده اکثر مردم پلک زدن مکرر باعث کاهش اثر دارو می شود )

- اگر نیاز بود که دو قطره متفاوت را در یک زمان استفاده کنید، مابین آنها حداقل پنج الی ده دقیقه فاصله بگذارید.



 
 


منبع: پرستاری داخلی جراحی برونر و سودارث ویراست چهاردهم

زیر نظر آقای دکتر جمیل اسلامی پور فوق تخصص جراحی شبکیه وبیماریهای چشم

 واحد آموزش سلامت