خود مراقبتی پس از  عمل جراحی برداشتن پستان  در سرطان پستان ( ماستکتومی )

تعریف: به عمل جراحی برداشتن تمام یا قسمتی از سینه برای خارج کردن توده های این ناحیه ،ماستکتومی می گویند.این جراحی به سه شیوه بر داشتن کامل سینه  - بر داشتن قسمتی از سینه  و جراحی نگهدارنده سینه انجام می شود که به معنی برداشتن بافت پستان یا عضلات وابسته به آن,  بسته به وسعت بیماری یا برداشته شدن گره لنفاوی زیر بغل می باشد.

مراقبت های بعد از عمل:

·         بعد از برطرف شدن حالت تهوع و تحمل مایعات،با هماهنگی پزشک و پرستار توصیه می شود که از تخت خارج شده و پیاده روی شروع شود. جهت کاهش ادم موقت در اندام مبتلا، بازو را روی بالش قرار دهید.

·         از آویختن دست عمل شده خودداری کنید و روی دست عمل شده نخوابید.

·         از روز دوم بعد از عمل ورزش های دست، شانه، بازو و ورزش های تنفسی شروع می شود.( انجام ورزش های محدود و پیشرفت تدریجی به سمت ورزش هایی با دامنه حرکتی کامل بازو)

·         ورزش بعد از ماستکتومی (جراحی برداشتن کامل سینه)  معمولا 3 بار در روز و هربار به مدت 20 دقیقه باید انجام شود و تا وقتی که دامنه حرکتی به صورت کامل برگشت یابد ادامه داده  شوند(معمولا 4-6 هفته بعد از عمل) توصیه می شود.

·         از گرفتن فشار خون، تزریق و گرفتن خون از دست سمت عمل شده اجتناب شود.

·         از وارد آمدن هرگونه ضربه به اندام مبتلا جلوگیری کنید.(خراشیدگی، بریدگی،آفتاب سوختگی یا دیگر سوختگی ها، نیش حشرات)

·         از بلند کردن اشیا سنگین یا فعالیت های ورزشی سنگین خودداری کنید.

·         از تغییرات زیاد درجه حرارت در هنگام حمام کردن یا شستشوی وسایل خودداری کنید.

·         از خارج کردن موها از ریشه پرهیز کنید و موها را در سطح پوست قطع کنید(ممنوعیت انجام اپیلاسیون )

·         استفاده از ساعت مچی تنگ،دستبند یا انگشتر تنگ در دست مبتلا خودداری کنید.

·         تقریبا به جز رعایت تغذیه سالم هیچگونه رژیم خاصی نیاز نیست اما توصیه می شود که از رژیم غذایی پرکالری و پرپروتئین و پر ویتامین جهت تامین نیازهای انرژی،ترمیم زخم وافزایش مقاومت بدن استفاده شود. به اندازه کافی مایعات بنوشید کم تحرکی بعد از عمل موجب یبوست می شود. مصرف سبزیجات و میوه و روغن زیتون به رفع این مشکل کمک می کند .

عوارض بعد از عمل:

·         اختلال در تصویر ذهنی فرد

·         تجمع خون در محل عمل

·         ورم دست سمت عمل شده

·         عفونت


اختلال در تصویر ذهنی:

بیمار به علت از دست دادن بخشی از بدن دچار این عارضه شده که باید جهت تعویض پانسمان و رویا رویی بیمار با محل عمل، محیط خلوت و مناسبی جهت ابراز احساسات بیمار فراهم نمود. بیمار را از نظر روحی باید حمایت کرده و به استفاده از پروتزهای سینه ای برای حفظ زیبایی تشویق کرد که این امر بسته به صلاحدید پزشک معالج و مرحله بیماری باید صورت بگیرد.

جمع شدن خون در ناحیه عمل  یا (هماتوم )

تجمع خون زیر پوست که ممکن است 12 ساعت پس از عمل بروز کند .بیمار یا همراه وی  باید زخم را از نظر وجود علایم هماتوم بررسی کند .این علایم شامل: ورم - احساس سفتی – درد وکوفتگی پوست می باشد.

باید میزان فعالیت درن ( لوله یا وسیله لاستیکی که در محل عمل برای خارج شدن ترشحات قرار داده شده است )  وترشحات آن نیز بررسی شود. ورم زیاد و یا ترشح  زیاد از ناحیه درن می تواند نشان دهنده هماتوم یا جمع شدن خون در ناحیه عمل باشد.

در صورت بروز علایم هماتوم و افزایش ترشحات درن به پزشک اطلاع دهید.

دوش آبگرم یا کمپرس گرم برای جذب هماتوم مفید است. معمولا طی 4-5 روز بهبود می یابد.

ادم دست: بعد از برداشتن غده لنفاوی زیر بغل بسته به صلاحدید پزشک معالج باید عروق لنفاوی جانبی نیز تخلیه شود . از زمان عمل تا زمان عملکرد مناسب این عروق جانبی ممکن است ورم گذرا ایجاد شود و حدود یک ماه این فرآیند طول می کشد و انجام ورزش های توصیه شده مانند بالا نگه داشتن  بازو بالاتر از سطح قلب – مشت کردن و بستن مچ دست به آرامی می تواند به کاهش ورم کمک کند.

به دلیل اینکه اعصاب پوست و ناحیه پوست زیر بغل حین جراحی قطع یا دچار صدمه شده اند، بیماران انواع حس ها را تجربه می کنند.احساس گزگز و سوزش و بی حسی در زیر بغل و دست سمت عمل شده که به مرور زمان بهبود می یابد.

عفونت:احتمال ابتلا به عفونت در افرادی که دچار دیابت، سن بالا و مشکلات ایمنی هستند بیشتر است.

علایم عفونت : تب، قرمزی پوست و افزایش ترشح و بوی نامطبوع از محل عمل که در صورت بروز هریک از علایم به پزشک مراجعه نمایید.آنتی بیوتیک های تجویز شده به موقع مصرف شوند و درمان با آنها تکمیل شود.

مراقبت از درن:

تعریف درن :لو له ایی باریک و پلاستیکی که توسط جراح در اتاق عمل در ناحیه عمل کار گذاشته می شود تا از راه آن ترشحات خارج شود و داخل محفظه پلاستیکی ریخته شود .قبل از ترخیص کار کرد و چگونگی تخلیه درن به شما آموزش داده می شود

اکثر بیماران 1-2 روز پس از عمل با درن از بیمارستان مرخص می شوند. ترشحات این درن در ابتدا خونی بوده و بتدریج رنگ آن تغییر کرده و روشن می شود. به میزان ترشحات و رنگ آن باید توجه شود. هنگامی که مقدار ترشحات درن از 30 سی سی در 24 ساعت کمتر شود درن خارج می شود که این امر معمولا 7-10 روز پس از عمل رخ داده و درن خارج می گردد. دقت کنید راه درن باز باشد و به ترشحات قبلی اضافه شود، محل قرارگیری محفظه پلاستیکی باید پایین تر از سطح بدن باشد.

شستن دست ها قبل و بعد از خالی نمودن درن ها اهمیت زیادی دارد.



·         لطفا مراقب اعمال نیروی بیش از حد روی لوله ها باشید، کشیده شدن لوله ها می تواند باعث خارج شدن آنها از ناحیه ی عمل شود. در صورت خارج شدن درن در منزل و یا قطع یا زیاد شدن ترشحات بطور ناگهانی حتما به پزشک  یا مرکز در مانی مراجعه نمایید .

·   بطور کلی از روز دوم ترخیص به بعد می توان دوش گرفت اما قبل از ترخیص زمان دوش گرفتن توسط پزشک معالج تعیین می شود و زخم و محل درن را با آب و صابون شست وتا 7 روز باید روزانه محل عمل را پانسمان کرد،توصیه می شود که ناحیه عمل به روش استریل پانسمان شود. تا از بروز عفونت جلو گیری شود.

·         وجود این درن محدود کننده فعالیت فرد نیست و در صورت مراقبت( جلوگیری از اعمال فشار روی درن که منجر به خارج شدن آن می شود) می توان راهپیمایی و یا حتی دویدن سبک را انجام داد.

·         زمان خارج کردن لوله ها بستگی به علت قرار دادن لوله ها دارد، در زمان مراجعه به پزشک در این مورد سوال کنید.

·         (در روز ترخیص حتما رسید دریافت جواب پاتولوژی را از واحد پاتولوژی بیمارستان دریافت و در اولین فرصت جهت ویزیت به پزشک معالج مراجعه نمایید.)

·         (در زمان ترخیص حتما مطمئن شوید نحوه تخلیه محتویات درن و نحوه اندازه گیری صحیح ترشحات را یاد گرفته اید.

علائم هشدار

در صورت بروز هر گونه تب و لرز ، مرطوب بودن پانسمان و یا روئیت ترشحات چرکی از ناحیه عمل سریعا به جراح خود اطلاع داده و به مرکز در مانی مراجعه نمایید .

منابع:

پوران سامی .برونر سوارث بیماری های زنان و پستان ویرایش یازدهم . انتشارات بشری

واحد آموزش سلامت مرکز آموزشی درمانی کوثر بهار